Nicolaus Copernicus

matamaiticeoir agus réalteolaí Polannach (1473–1543)

Ileolaí de chuid na hAthbheochana ab ea Nicolaus Copernicus (Gaeilge:Nioclás Copairnic; Polainnis:Mikołaj Kopernik; Gearmáinis: Nikolaus Kopernikus; 19 Feabhra 1473 – 24 Bealtaine 1543), a bhí gníomhach mar mhatamaiticeoir, réalteolaí, agus canóin Chaitliceach, a chuir samhail den chruinne le chéile a chuir an Ghrian seachas an Domhan ina lár.

Infotaula de personaNicolaus Copernicus

Cuir in eagar ar Wikidata
Beathaisnéis
Breith(gml) Niklas Koppernigk Cuir in eagar ar Wikidata
19 Feabhra 1473
Toruń (Royal Prussia)
Bás24 Bealtaine 1543
70 bliana d'aois
Frombork (Royal Prussia)
Siocair bháisBás nádúrtha (Stróc)
Áit adhlacthaArchcathedral Basilica of the Assumption of the Blessed Virgin Mary and Saint Andrew in Frombork (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Faisnéis phearsanta
ReiligiúnCaitliceachas agus an Eaglais Chaitliceach Rómhánach
Scoil a d'fhreastail sé/síOllscoil Ferrara - Doctor of Canon Law (en) Aistrigh (1503 (Féilire Ghréagóra)–1503 (Féilire Ghréagóra))
Ollscoil Padua (1501 (Féilire Ghréagóra)–1503 (Féilire Ghréagóra))
Ollscoil Bhologna (1496 (Féilire Ghréagóra)–1500 (Féilire Ghréagóra))
Ollscoil Jagiellonian (1491 (Féilire Ghréagóra)–1495 (Féilire Ghréagóra)) Cuir in eagar ar Wikidata
Comhairleoir dochtúireachtaDomenico Maria Novara da Ferrara agus Leonhard von Dobschütz
Áit chónaitheToruń
Frombork
Kraków
Padua
Bologna
Teanga dhúchaisan Mheán-Ghearmáinis Íochtarach
Gníomhaíocht
Réimse oibreRéalteolaíocht, matamaitic, meicnic agus eacnamaíocht
Suíomh oibre Frombork Cuir in eagar ar Wikidata
Gairmréalteolaí, dochtúir leighis, aistritheoir, taidhleoir, scríbhneoir, canónach, fealsamh, scoláire dlí, saineolaí dlí, fisiceoir, eacnamaí, matamaiticeoir, canon (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
FostóirOllscoil Padua
Ollscoil Jagiellonian Cuir in eagar ar Wikidata
Spéis aige/aici iRéalteolaíocht
Mac/iníon léinn de chuidAntonio Urceo, Albert Brudzewski, Domenico Maria Novara da Ferrara agus Leonhard von Dobschütz
Mac/iníon léinnGeorg Joachim Rheticus
Faoi thionchar
TeangachaLaidin na hAthbheochana, an Mheán-Pholainnis, an Mheán-Ghearmáinis Íochtarach, an Ghréigis, an Laidin agus an Pholainnis
Saothar
Saothar suntasach
Mac léinn dochtúireachtaGeorg Joachim Rheticus
Teaghlach
AthairNiklas Koppernigk  agus Barbara Koppernigk
Gradam a fuarthas
Síniú

Find a Grave: 10340 Cuir in eagar ar Wikidata

Saolaíodh é in Torún na Polainne.


Deirtear gur chuir a leabhar De revolutionibus orbium coelestium (I dtaobh Imrothlú na Sféar Neimhe 1543)[1] tús leis an réalteolaíocht nua-aimseartha. Luaitear an leabhar seo agus Principia Newton mar bhunús na réabhlóide eolaíochta.[2]

"Is faoina ainm Laidinithe, Nicolaus Copernicus, is fearr atá aithne againn ar an réalteolaí Polannach úd ar na saolta seo agus is minic go dtagraítear do shloinne Copernicus d’fhonn athrú ollmhór ar bith a chur in iúl leis an nath ‘réabhlóid Choparnaiceach’."[3]

Níor éirigh le Copairnic a theoiricí a fhoilsiú go raibh sé aosta go leor, de bhrí go raibh eagla air roimh na húdaráis eaglasta sa Róimh.

córas héilealárnach

Ba é an chéad eolaí é a d'fhógair an córas héilealárnach, teoiric a deir go dtéann an domhan agus pláinéid eile an ghrianchóras timpeall na gréine. Is é a chruthaigh go rothlaíonn an domhan agus go dtimpeallaíonn an domhan is na pláinéid eile sa ghrianchóras an ghrian féin. Luaitear an córas héilealámach seo mar chóras Copemicus. Roimhe sin, creideadh gurbh é an domhan lár na cruinne agus go raibh gach rinn eile ag dul ina thimpeall.

  1. nó "na Sféar Neamhaí"
  2. Hussey, Matt (2011). "[httpː//www.coisceim.ie Fréamh an Eolais]".  Curtha i gcartlann 2020-11-12 ar an Wayback Machine
  3. [http://www.beo.ie/alt-a-bhfuil-i-ndan-duinn.aspx AR NA SAOLTA SEO A bhFuil i nDán Dúinn]