Joe Biden
Is é Joseph Robinette “Joe” Biden, Jr., a rugadh ar 20 Samhain 1942, 46ú hUachtarán na Stát Aontaithe. Ar an 21 Iúil 2024, d'fhógair Biden nach mbeadh sé ina iarrthóir d'ainmniúchán an Pháirtí Dhaonlathaigh don Uachtaránacht 2025-2029.
Óige agus oiliúint
cuir in eagarRugadh Biden in Scranton, Pennsylvania. Bhog seisean agus a theaghlach go Delaware sa bhliain 1953 agus é 10 mbliana d'aois. Is de shliocht Éireannach é ar thaobh a mháthar (a rugadh de mhuintir Uí Fhinneagáin) agus de shliocht Éireannach, Sasanach agus Úgónach ar thaobh a athar. Caitlicigh iad na Bidens.
Rinne sé staidéar ag Ollscoil Delaware (B.A. i stair agus eolaíocht pholaitiúil, 1965) agus ina dhiaidh sin bhain sé céim dlí (Juris Doctor) amach ó Ollscoil Syracuse i Stát Nua-Eabhrac sa bhliain 1968.[1]. Tá stad ina chuid cainte a bhfuil a rian air inniu féin.
Ba chineál nós le Biden ariamh a bheith místuama leis an bhfoclaíocht. Cinnte níor fhág sin nach fear an-mheabhrach a bheadh ann.[2]
Gairmréim
cuir in eagarBhí Biden ina sheanadóir ar son Delaware ón bhliain 1973 ar aghaidh leis an bPáirtí Daonlathach.
Bhí sé ina leasuachtarán Stáit Aontaithe Mheiriceá faoin uachtarán Barack Obama (2009–2017). Is mór an taithí agus eolas a bhfuair sé le linn na tréimhse seo sa réim gnóthaí eachtracha go háirithe.
Toghchán uachtaránachta, 2020
cuir in eagarFuair Biden an bua ar Donald Trump sa toghchán uachtaránachta ar an 3ú Samhain 2020.[3]
Thug Trump agus muintir Trump óráidí inar mhaígh siad gur toghchán calaoiseach a bhí i dtoghchán na Samhna 2020, maíomh bréige.
Rinne drong de lucht tacaíochta Donald Trump, ruathar ar Chaipeatól na Stát Aontaithe in Washington D.C. ar 6 Eanáir 2021.
Táinsíodh Teach na nIonadaithe an 45ú uachtarán na Stát Aontaithe Donald Trump don dara huair ar 13 Eanáir, 2021, seachtain amháin sular tháinig deireadh lena théarma agus insealbhú Joe Biden mar uachtarán ar an 20 Eanáir.
Uachtarán
cuir in eagarBa ar Biden a bhí an tóir san Earrach agus pleananna eacnamaíochta agus infreastruchtúir a bhfuil na céadta billiún dollar luaite leo á bhfógairt aige.[4]
Geilleagar
cuir in eagarD’éirigh le Biden mar uachtarán na billiúin a fháil chun aghaidh a thabhairt ar an bpaindéim Covid-19 agus chun feabhas a chur ar infreastruchtúr na tíre.[5]
Ar 17 Lúnasa 2022, chuir Joe Biden,̟ Uachtarán na Stát Aontaithe, a lámh leis an tAcht Laghdaithe Boilsciú, 2022 (the Inflation Reduction Act), an dlí "is suntasaí ar son na haeráide dár reachtaíodh riamh i stair Mheiriceá" go dtí an pointe seo.[6][7][8]
- Le linn 2023, bhí an ráta dífhostaíochta i Stáit Aontaithe Mheiriceá ag an leibhéal is ísle ó 1969 ach bhí an ráta boilscithe níos airde ná mar a bhí aon uair le 40 bliain.[5]
Gnóthaí eachtracha
cuir in eagarD’imigh cuid den loinnir dá uachtaránacht i mí Lúnasa 2021 nuair a rinne an Talaban athghabháil ar Chabúl agus ar an gcuid eile den Afganastáin tar éis d’fhórsaí armtha SAM tarraingt siar as an tír sin tar éis 20 bliain – rud a d’fhág an Afganastáin ina deachtóireacht reiligiúnach arís nach mór thar oíche.[4]
- Thug Joe Biden cuairt ar Éirinn sa bhliain 2023.
Feachtas 2024
cuir in eagarAr 25 Aibreán 2023, bhí sé dearbhaithe ag Biden go mbeadh sé ina iarrthóir arís ar son an Pháirtí Dhaonlathaigh sa chéad toghchán uachtaránachta eile in 2024.
80 bliain d'aois a bhí sé ag an am. Ní raibh ach 39% de phobal Mheiriceá sásta leis, de réir suirbhé a foilsíodh sé lá roimhe. I suirbhé eile, tugadh le fios go raibh an aois mhór a bhí aige ar cheann de na fáthanna nár chreid ach duine as gach ceathrar gur cheart dó seasamh arís.[9][5]
Fear éidreoir agus fear dearmadach é Biden, de réir an chuntais a thug an t-abhcóide speisialta, Robert Hur.[2] [10]
Le linn 2024, vótáil 14 milliún Daonlathach sna toghcháin tosaigh agus vótáil a bhformór mór acu ar son Biden.
Ag dul in aois, i mí an Mheithimh 2024, ag ócáid tiomsaithe airgid, d’fhan Biden ina staic nuair a bhí sé in ainm dul ar stáitse agus b’éigean do Barack Obama breith ar lámh air agus é a threorú. Agus an teip chognaíoch ag cur as dó, theip ar na hiarrachtaí a haois a cheilt ar an bpobal arís agus arís. De réir suirbhé amháin, chreid 86% de phobal Mheiriceá go raibh Biden róshean i gcomhair téarma uachtaránachta eile.[11]
I ndíospóireacht in aghaidh Trump ar an 24 Meitheamh 2024,[12][13] d'éirigh na Daonlathaigh uilig buartha faoi chumas Biden díriú ar a ábhar.[14] Theip ar Biden aon dorn a tharraingt ar a chéile comhraic; rinne sé botúin cainte ann agus d'fhág sé roinnt mhaith de mhaíomh bréagach Trump ar réimse leathan ábhar gan freagra.
Ó shin i leith, bhí sé ina fhiabhras cainte agus díospóireachta sna meáin faoina aois, faoina shláinte agus faoi ghéire a intinne. Rinne sé botúin eile ina dhiaidh sin, ag cur uachtarán na hÚcráine Volodomir Zelensky i láthair ag ócáid de chuid NATO ar an 11 Iúil mar an 'tUachtarán Putin'. Tharla botúin cainte eile; mar shampla,, ag preasócáid dá chuid féin, thug Biden an "Leas-Uachtarán Trump" ar a leasuachtarán féin, Kamala Harris.[15]
Ar an 21 Iúil 2024, d'fhógair Biden nach mbeadh sé ina iarrthóir d'ainmniúchán an Pháirtí Dhaonlathaigh. Bhí brú ar Bhiden ó Dhaonlathaigh shinsearacha ag bailiú nirt ag an am, agus in ainneoin Biden féin ag cur cosa i dtaca go poiblí, ba léir go raibh an brú sin ag imirt tionchair air.[16][17]
Pearsanta
cuir in eagarFuair a chéad bhean Neilia agus a iníon Naomi bás tobann i dtimpiste díreach roimh Nollaig 1972.
Fuair a mhac Beau bás le hailse inchinne in 2015.
Tharraing a mhac Hunter Biden conspóid i gcónaí.
Sláinte
cuir in eagarTá stad cainte ar Joe Biden ó bhí sé in a ghasúr agus tá sé ag déanamh botúin cainte ar feadh a shaoil sa pholaitíocht. Le linn 2024, dúirt sé féin go raibh a shláinte go maith agus go ngabhfadh sé faoi aon scrúdú néareolaíocht, dá n-iarrfadh a chuid dochtúirí é.
Féach freisin
cuir in eagarNaisc sheachtracha
cuir in eagarTagairtí
cuir in eagar- ↑ "A timeline of U.S. Sen. Joe Biden's life and career". San Francisco Chronicle. Associated Press. August 23, 2008. Dáta rochtana, 14 Meán Fómhair 2022
- ↑ 2.0 2.1 Máirtín Ó Catháin (15 Feabhra 2024). "Dá mbeadh tarbh le coilleadh nó amhrán sean-nóis le casadh ag Joe Biden…" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2024-02-15.
- ↑ "Joe Biden elected president". CNN.
- ↑ 4.0 4.1 Alex Hijmans (27 Nollaig 2021). "Aibítir na Gréigise á múineadh ag an gcoróinvíreas dúinn agus an domhan ag dó leis" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2022-01-10.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 "‘Críochnaímis an jab’ – fógra oifigiúil déanta ag Biden go mbeidh sé sa rás don Teach Bán" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2023-04-25.
- ↑ Nandita Bose, Steve Holland (2022-08-17). "Biden signs inflation act, hands pen to Manchin" (en). Reuters. Dáta rochtana: 2022-08-23.
- ↑ "The Inflation Reduction Act is a strong step towards clean energy" (en). World Economic Forum. Dáta rochtana: 2022-08-23.
- ↑ Carlos Martín (2022-08-22). "The Inflation Reduction Act will reduce household energy insecurity—but it could do more" (en-US). Brookings. Dáta rochtana: 2022-08-23.
- ↑ Nuacht RTÉ (2023-04-25). "Biden le seasamh sa chéad toghchán uachtaránachta eile in 2024" (as ga).
- ↑ "Biden angrily pushes back at special counsel's report that questioned his memory, handling of docs" (en). AP News (2024-02-08). Dáta rochtana: 2024-02-16.
- ↑ Fachtna Ó Drisceoil (20 Meitheamh 2024). "Bheadh na Daonlathaigh níos fearr as dá mbeadh Biden uafásach sa díospóireacht in aghaidh Trump" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2024-06-20.
- ↑ "Biden v Trump – is beag díospóireacht riamh a bhí chomh cinniúnach…" (ga-IE). Tuairisc.ie (2024-06-27). Dáta rochtana: 2024-07-14.
- ↑ Tús ÁIte / RnaG (2024-06-27). "Díospóireacht Trump Biden" (ga-IE). RTE Radio. Dáta rochtana: 2024-07-14.
- ↑ "Trump v Biden: ‘Sleepy Joe’ ar strae is bréaga móra Trump" (en-GB) (2024-06-28). Dáta rochtana: 2024-07-14.
- ↑ Nuacht RTÉ (2024-07-12). "Cosa curtha i dtaca ag Biden in ainneoin na sciorrtha focail" (as ga-IE).
- ↑ Nuacht RTÉ (2024-07-22). "Biden éirithe as an iomaíocht ach dúshláin fós roimh Harris" (as ga-IE).
- ↑ Pól Mac Donncha (21 Iúil 2024). "Is cosúil go bhfuil a rás rite ag Joe Biden" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2024-07-22.