Cumadóir agus pianódóir Ungárach, í a chum sa stíl Rómánsach, ab ea Franz Liszt (Ungáiris: Liszt Ferenc) (22 Deireadh Fómhair 181131 Iúil 1886).[1] Meastar inniu go bhfuil sé i measc na bpianódóirí is fearr riamh.

Infotaula de personaFranz Liszt

Cuir in eagar ar Wikidata
Ainm sa teanga dhúchais(hu) Liszt Ferenc Cuir in eagar ar Wikidata
Beathaisnéis
Breith22 Deireadh Fómhair 1811
Raiding (Impireacht na hOstaire)
Bás31 Iúil 1886
74 bliana d'aois
Bayreuth (Impireacht na Gearmáine)
Siocair bháisBás nádúrtha (Niúmóine)
Áit adhlacthaStadtfriedhof Bayreuth (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Faisnéis phearsanta
ReiligiúnCaitliceachas
Scoil a d'fhreastail sé/síUniversity of Music and Performing Arts Vienna (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Áit chónaithebirthplace of Franz Liszt (en) Aistrigh
Teanga dhúchaisan Ghearmáinis
Gníomhaíocht
Réimse oibreCeol, ceol clasaiceach, cumadóireacht, oideachas ceoil, taibhiú pianó, stiúradh agus cumadóireacht
Suíomh oibre An Ostair-Ungáir
Weimar
An Róimh Cuir in eagar ar Wikidata
Gairmcumadóir claisiceach, virtuoso, cumadóir, scríbhneoir, múinteoir ceoil, pianódóir, stiúrthóir ceolfhoirne, sagart Caitliceach Cuir in eagar ar Wikidata
Tréimhse oibre1830 –
FostóirFranz Liszt Academy of Music (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
Ball de
SeánraSiansa, ceol clasaiceach agus Hungarian folk music (en) Aistrigh
GluaiseachtCeol Rómánsúil
Mac/iníon léinn de chuidAdam Liszt, Carl Czerny, Antonio Salieri, Anton Reicha agus Ferdinando Paer
Mac/iníon léinnÁrpád Szendy../... 29+
Faoi thionchar
TeangachaAn Fhraincis, an Ghearmáinis agus an Ungáiris
Ord crábhaidhThird Order of Saint Francis (en) Aistrigh
UirlisPianó agus orgán
Saothar
Saothar suntasach
Suíomh a chartlainne
Teaghlach
CéileMarie d'Agoult Cuir in eagar ar Wikidata
PáirtíMarie d'Agoult (1833–1842) Cuir in eagar ar Wikidata
PáisteCosima Wagner
 ( Marie d'Agoult)
Daniel Liszt
 ( Marie d'Agoult)
Blandine Liszt
 ( Marie d'Agoult) Cuir in eagar ar Wikidata
AthairAdam Liszt  agus Anna Liszt
Gradam a fuarthas
Síniú

IMDB: nm0006172 Allocine: 137824 Allmovie: p99905 IBDB: 12067
Spotify: 1385hLNbrnbCJGokfH2ac2 iTunes: 263190 Musicbrainz: 2cd475bb-1abd-40c4-9904-6d4b691c752c Lieder.net: 4870Songkick: 420553 Discogs: 226461 IMSLP: Category:Liszt,_Franz Allmusic: mn0000742285 Find a Grave: 2328 Cuir in eagar ar Wikidata
bunaithe ar ghrianghraif timpeall 1848
1886, in aois 74 bliain dó
Leabhar ceoil, 1845

Sa 19ú haois, bhí clú is cáil ar Liszt ar fud na hEorapa mar phianódóir agus thuill sé saibhreas mór ón gceol.[2]

Nuair a bhí Liszt i bPáras, thit sé i ngrá le Eliza Gilbert, a rugadh i gContae Shligigh. Bhí cáil uirthi níos déanaí mar Lola Montez, rinceoir agus bean scléipe i bPáras, Lean sí Liszt go Bonn na Gearmáine agus dúradh gur mheall sí ansin Rí na Baváire, Ludwig I, chun na leapa léi.[3]

I lár na bliana 1886, tholg LIszt tinneas a bháis – niúmóine broinceach. Bhí croí lag aige ag an am céanna. D'éag sé ar 31 Iúil 1886, in aois 74 bliain dó, i mBayreuth sa Ghearmáin.

Chum Liszt na Rapsóidí Ungáracha, mar aon le dánta siansacha bunaithe ar dhrámaí is ar mhiotais. Bhí an ceoldán (tone poem nó Symphonic poem) a d’fhorbair Liszt níos oiriúnaí ná an siansa chun smaointe an chumadóra a léiriú. Sa cheoldán bhí dhá nó trí théama a seinneadh de réir mar a bhí riachtanach chun an dán nó an scéal a léiriú.[1]

Ba é Liszt an chéad duine a d‟úsáid an téarma 'ceol léiritheach'.

Bhí páirt lárnach ag Liszt i bhforbairt an Neudeutsche Schule (An Scoil Ghearmánach Nua).

Féach freisin

cuir in eagar
  1. 1.0 1.1 cogg.ie. "Leabhar Ceoil". Dáta rochtana: 2021.
  2. Deborah Lock agus Anna Heussaff (ISBN: 9781906907303). "Leabhar Mór an Cheoil Leabhar agus CD | Litríocht" (ga). Dáta rochtana: 2021-07-31.
  3. MICHEAL O. hAODHA. "Lola Luimnigh, ó lá lá lá" (ga). The Irish Times. Dáta rochtana: 2021-07-31.