René Descartes

B'fhealsamh, matamaiticeoir, agus fisiceoir Francach sa 17ú céad é René Descartes (La Haye en Touraine, An Fhrainc, 31 Márta 1596 - Stócólm, an tSualainn, 11 Feabhra 1650), a bhfuil aithne air anois mar bhunaitheoir na fealsúnachta nua-aimseartha. Rinne sé saothar suntasach sa mheicnic is an optaic freisin.

René Descartes

Beathaisnéis
Breith	31 Márta 1596 Descartes (Ríocht na Fraince)
Bás	11 Feabhra 1650 53 bliana d'aois Stócólm, An tSualainn
Siocair bháis	Bás nádúrtha (Niúmóine)
Áit adhlactha	Abbey of Saint-Germain-des-Prés (en) (1819–) Abbey of St Genevieve (en) (1667–1819) Adolf Fredrik Church (en) (1650–1666)
Ollamh
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	An Eaglais Chaitliceach Rómhánach
Scoil a d'fhreastail sé/sí	collège Henri-IV de La Flèche (en) Ollscoil Utrecht Ollscoil Leiden Prytanée National Militaire
Tráchtas acadúil	tráchtas dlí René Descartes (1616 )
Comhairleoir dochtúireachta	Isaac Beeckman agus Jacobus Golius
Teanga dhúchais	an Fhraincis
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Fealsúnacht, meitifisic, eipistéimeolaíocht, matamaitic, meicnic, Cartesianism (en) , réasúnachas, fisic, optaic, teoiric an cheoil agus fuaim
Suíomh oibre	La Flèche Poitiers Stócólm
Gairm	fealsamh, teoiricí ceoil, comhfhreagraí, mechanical automaton engineer (en) , saighdiúir, réalteolaí, ceoleolaí, fisiceoir, matamaiticeoir, scríbhneoir
Ball de	Acadamh na nEolaíochtaí
Gluaiseacht	Réasúnachas
Mac/iníon léinn	Gilles-François Boulduc agus René Fédé
Faoi thionchar	Platón, Arastatal, Ainseilm Canterbury, Tomás Acain, William ó Ockham, Francisco Suárez agus Marin Mersenne
Teangacha	An Laidin agus an Fhraincis
Saothar
Saothar suntasach (1637) Discourse on the Method (en) (1638) La Géométrie (1647) The Description of the Human Body (en)
Teaghlach
Páirtí	Helena Jans van der Strom
Páiste	Franccine Descartés
Athair	Joachim Descartes  agus Jeanne Brochard
Siblín	Pierre Descartes
Duine muinteartha	Catherine Descartes (neacht)
Síniú

Fealsúnacht

Rinne Descartes cur síos ar an modh eolaíoch ina shaothar Discours de la méthode (1637). Chuaigh sé i ngleic le barúlacha Arastatail, a bhí i réim go dtí sin, rud a chuir tús leis an eolaíocht nua

Leag Descartes amach fealsúnacht chun eolas daonna a bhunú ar sceipteachas ina leabhar Meditationes de Prima Philosophia (Smaointe ar Bhunús na Fealsúnachta, 1641). Is é bunsmaoineamh a fhealsúnachta an abairt Cogito Ergo Sum (smaoiním, mar sin táim ann).

Meditationes de prima philosophia 1641

Matamaitic

Bhunaigh Descartes an gheoiméadracht anailíseach, agus tá na comhordanáidí Cairtéiseacha ainmnithe as.

Cheap Descartes geoiméadracht chomhordanáideach, an chéad fhorbairt mhór sa gheoiméadracht ó Eoiclíd. Ba mhór an dul chun cinn don gheoiméadracht forbairt na geoiméadrachta anailísí ag Descartes. Mar shampla, feiniméin thríthoiseacha: luaitear Descartes mar cheapadóir an chórais seo, bíodh is gur bhain Apallóinias feidhm as aiseanna ina staidéar ar chónghearrthaí. Comhordanáidí Cairtéiseacha. Sa mhatamaitic, bealach a shaothraigh René Descartes chun ionad pointe a shainiú de réir a fhaid ó dhá líne dhíreacha fhosaithe is (de ghnáth) ingearacha, a dtugtar aiseanna na gcomhordanáidí orthu.

Descartes, La Geometrie, 1637

Descartes in Éirinn

D'aistrigh William MoIyneux Meditationes (Machnamh, 1641) mar Six Metaphysical Meditations (Sé Mhachnamh Meitifisiciúil, 1680).