Nós (iris)
Is iris chultúir agus stíl mhaireachtála í NÓS a chlúdaíonn ceol, scannáin, taisteal, cúrsaí reatha, dearadh agus gníomhachas[1]. Seoladh an chéad eagrán ar an 17 Márta 2008 (Lá Fhéile Pádraig) le linn Sheachtain na Gaeilge.
  | |
| Cineál | tréimhseachán |
|---|---|
| Cárta innéacs | |
| Teanga | an Ghaeilge |
| Am tosaigh | 17 Márta 2008 |
| Bunaitheoir(í) | Tomaí Ó Conghaile |
| Tréith | |
| Príomhábhar | ceol |
| Eagarthóir | Conor Torbóid |
| Suíomh | nos.ie |
   
| |
Ba é Tomaí Ó Conghaile, iar-leaseagarthóir le Lá Nua agus láithreoir le BBC Raidió Uladh, a bhunaigh NÓS agus bhí sé ina eagarthóir ar an iris ar feadh deich mbliana. Ceapadh Maitiú Ó Coimín mar eagarthóir i 2018[2] agus tháinig an Feirsteach, Conor Torbóid, i gcomharbas air i 2023.[3]
Ábhar
cuir in eagarIs ‘iris chultúir agus stílmhaireachtála’ é NÓS a fhreastalaíonn go príomha ar dhaoine idir 18-34 bliain d’aois in Éirinn.[4] Is iomaí ábhar a scríobhann na hiriseoirí faoi, mar shampla cúrsaí reatha, gnéas, ceol, scannáin agus taisteal. 50:50 an cóimheá idir léitheoirí ban agus léitheoirí fear.
In 2021, bhí 46% de léitheoirí NÓS san aoisghrúpa sin, tá 34% san aoisghrúpa 35-54, agus 20% san aoisghrúpa os cionn 55 bliana d’aois. Léirigh figiúirí léitheoireachta na hirise in 2021 gur sna Sé Chontae Fichead atá 54% na léitheoirí (méadú ar an 49% a bhí ann in 2020), bhí 24% sna Stáit Aontaithe, agus 10% sa ‘Ríocht Aontaithe’ lena n-áirítear na Sé Chontae. Ar na tíortha eile ba mhó a bhí léitheoirí NÓS iontu bhí Ceanada, an Bheilg, an Fhrainc, an Ghearmáin, an Astráil, an Ísiltír, agus an Iorua.[4]
Thug tuairim is 47,000 duine uathúil cuairt ar an suíomh in 2017, méadaíodh an líon sin go 62,000 in 2018, go 69,000 in 2019 agus chomh hard le 92,000 i mbliain mhór na paindéime 2020. Léigh 72,000 duine an iris in 2021.
Sa bhliain 2022, fuair NÓS £62,000 sa mbliain. Is é deontas Fhoras na Gaeilge an t-aon teacht isteach rialta atá ag NÓS. Bíonn deontais eile ar fáil ón gCiste Craoltóireachta ó thuaidh anois is arís freisin.[4]
Stair
cuir in eagarLá Fhéile Pádraig 2008 a chuir Tomaí Rua Ó Conghaile an chéad eagrán den iris NÓS ar líne.[5] Foilsíodh an iris go míosúil, saor in aisce, ar an idirlíon ar dtús. Scaipeadh na chéad sé eagrán den iris mhíosúil a chuirtí le chéile i seomra suí an eagarthóra i mBéal Feirste go dtí gur aimsíodh tuairim is 400 síntiúsóir a thug an t-airgead a theastaigh leis an rud a chur i gcló den chéad uair i mí Dheireadh Fómhair na bliana 2008. Scaipeadh é ar na meáin shóisialta a bhí ann ag an am – Bebo, MySpace agus an córas ríomhphoist.[5] Bhí NÓS ina shaorachán i mBéal Feirste ag an am agus é dírithe go príomha ar an gcathair sin, agus amantaí eile ar an gcuid eile de chúige Uladh.[4]
De réir a chéile bhí NÓS ar fáil i siopaí dála An Siopa Leabhar i mBaile Átha Cliath. Ansin tháinig an nuachtán Gaelscéal ar an saol agus bhí socrú ann NÓS a chur isteach mar fhorlíonadh uair sa mhí. Fuarthas maoiniú ó Fhoras na Gaeilge le leagan clóite a bhí níos téagartha a chur amach in 2012
Tháinig deireadh sách tobann le Gaelscéal in 2013 agus b’éigean do NÓS a bhealach féin a dhéanamh. Rinneadh athdhearadh ar an iris arís agus tosaíodh á foilsiú ar bhonn míosúil agus á scaipeadh i siopaí móra ar fud na hÉireann – Eason’s agus a leithéid san áireamh. Faoin am sin bhí dearcadh ruainne beag níos uile-Éireann ag NÓS ach níorbh fhéidir a dhéanamh gur iris Fheirsteach go príomha a bhí inti i gcónaí. Bhí isteach is amach le míle cóip den iris chlóite á gceannach gach mí i gcaitheamh na mblianta sin.
Bhronn Foras na Gaeilge conradh nua ar Nós in 2014 le hiris ar líne a chur ar fáil. Rinne Foras na Gaeilge athstruchtúrú ar an gcóras maoinithe a bhí ann d’fhoilseacháin Ghaeilge in 2014 agus ghnóthaigh Rua Media (máthairchomhlacht NÓS) an conradh le hiris ar líne do dhaoine óga a chur ar fáil.
Tháinig méadú “mór millteach” ar líon na léitheoirí i ndiaidh don iris an suíomh nua idirlín a chur i bhfeidhm in 2015. Idir 2015-2023, bhí os cionn milliún cuairt tugtha ag 540,000 léitheoir ar NÓS ó foilsíodh na chéad ailt ar www.nos.ie ar an 15 Eanáir 2015.[5][4]
Naisc sheachtracha
cuir in eagarTagairtí
cuir in eagar- ↑ "Gaelport". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2018-03-17. Dáta rochtana: 2018-03-17.
- ↑ "Iar-iriseoir le Tuairisc.ie ceaptha ina eagarthóir ar NÓS.ie" (ga-IE). Tuairisc.ie (2018-01-12). Dáta rochtana: 2023-10-12.
- ↑ NÓS (2023-10-06). "‘Ní mise amháin a bheas ar stiúir na hirise’ - Conor Torbóid ina eagarthóir nua ar NÓS" (ga-IE). NÓS. Dáta rochtana: 2024-01-06.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 Maitiú Ó Coimín (2022). "Cur i láthair / oireachtas.ie". Dáta rochtana: 2025.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 "An iris chultúir NÓS ag ceiliúradh 15 bliain inniu" (ga-IE). Tuairisc.ie (2023-03-17). Dáta rochtana: 2023-10-12.