Aigéad sulfarach
Is é an t-aigéad sulfarach (H2SO4) ocsaigéad an tsulfair, agus is é an uimhir ocsaídiúcháin atá ag an sulfar ann ná +6. "Ola vitriail" an seanainm. Tá sé intuaslagtha san uisce i ngach coibhneas measctha, agus is aigéad láidir agus ocsaídeoir láidir é araon. Tá sé in ann uisce a bhaint as móilíní orgánacha freisin, agus úsáidtear i bpróisis cheimiceacha é dá réir. Is amhábhar agus imoibreán ardtábhachtach é sa tionsclaíocht. Is í an trí-ocsaíd sulfair, SO3, is ainhidríd don aigéad sulfarach - is é sin, an chomhdhúil a thabharfaidh aigéad sulfarach má imoibríonn sé leis an uisce.
  | |
| Substaint cheimiceach | aicme eintiteas ceimiceach |
|---|---|
| Mais mhóilíneach | 97.967379544 Da |
| Tacsón ina n-aimsítear é | |
| Struchtúr ceimiceach | |
| Foirmle cheimiceach | H₂SO₄ |
 | |
| SMILES canónta | Model 2D OS(O)(=O)=O |
| InChI | Model 3D |
| Airí | |
| Dlús | 1.8302 g/cm³ (a 20 °C, leacht) |
| Slaodacht dhinimiciúil | 21 mPa s (a 25 °C, 1 atm, leacht) |
| Comhéifeacht athraonta | 1.397 |
| PKa | 1.92 (a 25 °C) −3 |
| Móimint leictreach dhépholach | 2.72 D |
| Pointe leáite | 10.31 °C |
| Fiuchphointe | 337 °C (a 1 atm) |
| Móimint leictreach dhépholach | 2.72 D |
| Galbhrú | 0.001 mmHg (a 20 °C) |
| Guais | |
| Meánteorainn nochta ualaithe ama | 1 mg/m³ (10 h, Stáit Aontaithe Mheiriceá) |
| Láithreach contúirteach don bheatha nó sláinte | 15 mg/m³ |
| NFPA 704: Standard System for the Identification of the Hazards of Materials for Emergency Response () Rialachán (CE) Uimh. 1272/2008 (GHS05: creimeadh) | |
| Eile | |
tais-scópacht, éadathachas, odorlessness (en)  agus aigéad láidir | |
Faightear aigéad sulfarach trí shulfar a ocsaídiú. Ar dtús, dóitear sulfar go dé-ocsaíd sulfair SO2. San ocsaíd seo, áfach, níl an sulfar ach +4 ar uimhir ocsaídiúcháin, agus mar sin, tá sé riachtanach é a ocsaídiú go +6, rud a dhéantar trí thuilleadh ocsaigine a thabhairt don dé-ocsaíd agus an pheantocsaíd vanaidiam, V2O5, ag catalú an imoibriúcháin. Ansin, gheofar an trí-ocsaíd. Imoibriú an-eisiteirmeach é, áfach, imoibriú na trí-ocsaíde sulfair leis an uisce, is é sin, scaoiltear a lán fuinnimh saor dá thoradh, agus is deacair srianta maithe a choinneáil leis an imoibriú seo fiú faoi imthoscaí na monarchan. Mar sin, is é an rud a dhéantar ná go dtuaslagtar an trí-ocsaíd san aigéad sulfarach tiubhaithe, ionas go bhfaighfear leacht tromghluaiste ar a dtugtar oleum. Focal Laidine é oleum a chiallaíonn "ola", ach i ndéantús an aigéid shulfaraigh, is é is brí leis ná meascán as aigéad sulfarach agus cineál polaiméirí, ar nós an dé-aigéad sulfarach H2S2O7. Ansin, cuirfear an t-uisce leis an oleum go cúramach, go dtí go mbeidh sé ina aigéad sulfarach glan.
Tugtar sulfáití ar shalainn an aigéid seo. Tá an chuid is mó acu sothuaslagtha san uisce, ach is eisceachtaí iad sulfáití na miotal cré-alcaileach, ar nós sulfáit chailciam (gipseam, plástar gipsim), sulfáit strointiam, sulfáit bhairiam, agus sulfáit raidiam. Tá an tsulfáit raidiam ar an tsulfáit is dothuaslagtha ar fad. Is mianraí nádúrtha iad a lán sulfáití, na cinn seo mar shampla:
- bairít (sulfáit bhairiam)
- ceilistít (sulfáit strointiam)
- anglaisít (sulfáit luaidhe)
- ainhidrít (sulfáit chailciam, agus í saor ó uisce)
- gipseam (sulfáit chailciam, agus uisce mar chuid de struchtúr an chriostail)
- calcaintít (sulfáit chopair)
- mianraí éagsúla sulfáite maignéisiam (cíosairít, eapsaimít, agus a lán eile)
- meilintirít (sulfáit iarainn)